Παλαμήδι

Το φρούριο του Παλαμηδιού, που διατηρείται σε άριστη κατάσταση, αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα επιτεύγματα της βενετσιάνικης οχυρωματικής αρχιτεκτονικής.

Ο λόφος του Παλαμηδιού, που οφείλει το όνομά του στον ομηρικό ήρωα Παλαμήδη, δε φαίνεται να είχε οχυρωθεί συστηματικά μέχρι τα χρόνια της δεύτερης Ενετοκρατίας. Η κατασκευή του φρουρίου πραγματοποιήθηκε ουσιαστικά επί των ημερών του Βενετσιάνου Γενικού Προβλεπτή του Στόλου, Αυγουστίνου Σαγρέδου, από το 1711 έως το 1714, καθιστώντας την οχύρωση του φρουρίου σε πραγματικό επίτευγμα τόσο από πλευράς οχυρωματικής όσο και από πλευράς ταχύτητας κατασκευής του. Οι μηχανικοί Ζιαξίχ και Λασάλ σχεδίασαν ένα φρούριο που βασίζεται σε σύστημα αλληλοϋποστηριζόμενων και αλληλοπροσβαλλόμενων προμαχώνων, οι οποίοι αναπτύσσονται κλιμακωτά στον άξονα Δύσης-Ανατολής και συνδέονται μεταξύ τους με τείχη. Οι οκτώ συνολικά προμαχώνες του κάστρου είναι αυτοτελείς, ούτως ώστε αν ένας από αυτούς καταληφθεί, η άμυνα να συνεχίζεται από τους υπόλοιπους.

Ο κεντρικός προμαχώνας του Αγίου Ανδρέα, αποτελούσε το φρουραρχείο και ήταν ο αρτιότερα εξοπλισμένος. Εδώ βρίσκεται το εκκλησάκι του Αγίου Ανδρέα, αφιερωμένο αρχικά στον Άγιο Γεράρδο, προστάτη άγιο της οικογένειας των Σαγρέδων. Ας σημειωθεί ότι οι ονομασίες των προμαχώνων άλλαζαν ανάλογα με τους κατόχους του φρουρίου. Εκτός από τον προμαχώνα του Αγίου Ανδρέα, οι Ενετοί έχτισαν τους προμαχώνες Λεωνίδα και Μιλτιάδη στα βόρεια, τον προμαχώνα Ρομπέρ στα βορειοδυτικά, τον Θεμιστοκλή στα νότια και τον Αχιλλέα στα ανατολικά. Ο προμαχώνας Επαμεινώνδας ολοκληρώθηκε στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, ενώ ο προμαχώνας Φωκίων κατασκευάστηκε εξολοκλήρου από τους Τούρκους. Ας σημειωθεί ότι κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, δεν επιτρεπόταν στους Χριστιανούς να εισέλθουν στο φρούριο.

Από το Παλαμήδι ξεκίνησε η απελευθέρωση της πόλης από τους Τούρκους, έπειτα από μακρόχρονη πολιορκία. Τη νύχτα της 29ης Νοεμβρίου του 1822, μια ομάδα Ελλήνων πολεμιστών με αρχηγό τον Στάικο Σταϊκόπουλο κατέλαβε με αιφνιδιασμό το Παλαμήδι. Πρώτος ο Δημήτριος Μοσχονησιώτης πάτησε το πόδι του στο φρούριο, από τον προμαχώνα Αχιλλέα. Το μεσημέρι της 30ης Νοεμβρίου, αφού καθαρίστηκε πρόχειρα από τα μπάζα το ερειπωμένο εκκλησάκι των Βενετών που ήταν αφιερωμένο στον Άγιο Γεράρδο, τελέστηκε δοξολογία και ο ναΐσκος αφιερώθηκε έκτοτε στη μνήμη του αποστόλου Ανδρέα, διότι η μνήμη του τιμάται την 30η Νοεμβρίου, ημέρα κατά την οποία η πόλη έγινε ελληνική. Έκτοτε και κάθε χρόνο την ημέρα αυτή, γιορτάζεται πανηγυρικά η απελευθέρωση της πόλης με δοξολογία στο ιστορικό αυτό εκκλησάκι.

Το Παλαμήδι όμως εκτός από σπουδαίο φρούριο αποτέλεσε και τόπο ζοφερών φυλακών. Το 1833, στη διάρκεια της Αντιβασιλείας, φυλακίστηκε στον προμαχώνα του Μιλτιάδη πιθανότατα, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, με τη δήθεν κατηγορία της εσχάτης προδοσίας.

Γύρω στο 1840, ο προμαχώνας Μιλτιάδης, που είναι και ο μεγαλύτερος σε μέγεθος, μετατράπηκε σε μία από τις πιο σκληρές φυλακές βαρυποινιτών, που λειτούργησε εκεί ως το 1926 περίπου. Άλλη φυλακή υπήρχε και στον προμαχώνα του Αγίου Ανδρέα, όπου επικρατούσαν σχετικά καλύτερες συνθήκες.

Σήμερα η πρόσβαση στο φρούριο είναι δυνατή είτε μέσω αυτοκινητόδρομου που καταλήγει στην ανατολική του πύλη είτε από τη γνωστή κλίμακα που βρίσκεται στη δυτική πλευρά του, ανατολικά του προμαχώνα Γκριμάνι. Η κλίμακα αυτή, που η παράδοση την ήθελε να έχει 999 σκαλοπάτια, γιατί το χιλιοστό το έριξε το άλογο του Κολοκοτρώνη, στην πραγματικότητα έχει λιγότερα σκαλοπάτια και κατασκευάστηκε την εποχή του Όθωνα από καταδίκους που ήταν φυλακισμένοι στο Παλαμήδι, υπό την επίβλεψη του βαυαρικού στρατού. Από εδώ υπάρχει άριστη θέα προς το Κάστρο της Ακροναυπλίας.

Πάνω στο φρούριο μπορεί κανείς σήμερα να θαυμάσει μεταξύ άλλων τους επιβλητικούς προμαχώνες, το ιστορικό εκκλησάκι του Αγίου Ανδρέα και τις εντυπωσιακές δεξαμενές που ακόμη και σήμερα συλλέγουν το βρόχινο νερό του λόφου.

Σύνδεσμος: https://www.nafplio-tour.gr/el/map/Παλαμήδι